MİHRİ: MODERN ZAMANLARIN GÖÇEBE RESSAMI
7 Mart-9 Haziran SALT Galata
İmparatorluğun son döneminde yetişen portre ressamı Mihri (1885-1954), henüz 29 yaşındayken kadınlara mahsus güzel sanatlar okulu İnas Sanayi-i Nefise Mektebi’nin kuruluşunu sağlamasıyla toplumsal dönüşümün kayda değer aktörleri arasında yerini alır. Ancak, ömrünün büyük bir kısmını yurt dışında geçirmesi, Türkiye sanat tarihi yazımında arka planda kalmasına neden olur. Ülkeyle irtibatı gitgide kopan ve hakkında az sayıda araştırma bulunan “Mihri Rasim” ya da “Mihri Müşfik”in hikâyesine dair kimi ayrıntılar hâlen muammadır. Mihri: Modern Zamanların Göçebe Ressamı, Mihri’nin yerleştiği ülkelerde zamanın ruhuna göre yeniden kurguladığı kimliği ve hayatına odaklanıyor. Ayrıca, dönemin kültür ortamı ve İnas Sanayi-i Nefise’nin ilk öğrencileri üzerinden sanatçıların modernleşme sürecindeki rolünü detaylandırıyor.
Mihri, 13 Aralık 1885’te İstanbul, Kadıköy’deki Ahmed Rasim Paşa Konağı’nda doğdu. Tanınmış bir ailenin mensubu olarak büyüdüğü ayrıcalıklı çevre, küçük yaşta resme başlamasına imkân tanıdı. Ailesinin Yıldız Sarayı ziyaretinde bir resmini sunduğu II. Abdülhamid’in teşvikiyle saray ressamı İtalyan Fausto Zonaro’dan bir süre ders alıp öğrenimine Avrupa’da devam etti. İstanbul’a döndükten sonra kadınların sanat eğitimi alma hakkını savunan Mihri, 1914’te girişimleriyle kurulan İnas Sanayi-i Nefise’nin ilk kadın müdürü ve resim öğretmenlerinden oldu. Bürokratik kısıtlamalara karşın, aralarında Müzdan Arel, Güzin Duran, Nazlı Ecevit ve Fahrelnissa Zeid’in de olduğu öğrencilerinin açık havada resim yapmasına, canlı modelden çalışmasına ve eserlerinin görünürlük kazanmasına destek verdi. Döneminin önde gelen politikacı, gazeteci, kültür ve bilim insanlarıyla yolu kesişen sanatçı, bilhassa şair Tevfik Fikret’le yakın bir dostluk kurdu.
1922’de yeniden Avrupa’ya taşınan Mihri, Roma’da yaşadığı 1923 sonrasında Londra, Madrid 
ve Viyana’ya ziyaretlerde bulundu; 1927’de temelli New York’a yerleşti. Burada, eserleri sergilenen bir ressam ve okullarda bilfiil ders veren bir eğitimci olarak faaliyetlerinin yanı sıra, League of Women Voters [Kadın Seçmenler Topluluğu] gibi kadın hakları derneklerinin etkinliklerinde yer aldı, yapılanmakta olan Türkiye üzerine ve kadınların özgürleşmesine ilişkin halka açık konuşmalar yaptı. Amerika Birleşik Devletleri 32. Başkanı Franklin D. Roosevelt, mucit Thomas Edison ve şair Edwin Markham gibi önemli şahsiyetlerin portrelerini resmeden Mihri’nin bugüne ulaşmamış eserleri arasında Mustafa Kemal Atatürk’ün portresi de vardır.
Mihri: Modern Zamanların Göçebe Ressamı, bu üretim ve deneyim dolu yılların dünya savaşlarından ekonomik buhranlara, rejim değişikliklerinden teknolojik atılımlara nice tarihî dönemece tanıklığına dikkati çekiyor. Sergi, Rollins College Arşivleri’nden muhtelif yazışmalar başta olmak üzere kapsamlı arşiv belgeleri, gazete haberleri ve dergi yazılarıyla seçili eserler eşliğinde, çağının pasif bir tanığından ziyade aktif bir katılımcısı ve öznesi olmayı seçen Mihri’nin hayatına dair çok yönlü bir anlatım geliştiriyor.
Araştırmacılar
Özlem Gülin Dağoğlu ve Gizem Tongo
Katkıda bulunanlar
Lorans Tanatar Baruh ve Farah Aksoy (SALT) ile Ahmet Ersoy
Mihri’ye Bugünden Bakmak
Söyleşi: Özlem Gülin Dağoğlu ve Gizem Tongo ile Ahmet A. Ersoy
12 Mart Salı, 19.00
SALT Galata, Atölye II-III
SALT Galata’da açılan Mihri: Modern Zamanların Göçebe Ressamı paralelindeki programlar, serginin araştırmacıları Özlem Gülin Dağoğlu ve Gizem Tongo’nun söyleşisiyle başlıyor. Ahmet A. Ersoy’un moderatörlüğündeki söyleşide, portre ressamı Mihri’nin (1885-1954) eserleri ve güzel sanatlar alanında kadınların önünü açan girişimleri incelenecek. Türkiye sanat tarihi yazımında arka planda kalmış olan sanatçının üretimlerine bugünden bakmanın sağlayacağı yeni araştırma imkânları değerlendirilecek. Ayrıca, Mihri’nin İstanbul’dan çeşitli Avrupa şehirlerine ve son olarak New York’a uzanan hayatını kapsamlı arşiv belgeleri, gazete ve dergi yazılarıyla seçili eserler eşliğinde görselleştiren serginin oluşum süreci detaylandırılacak.
Herkesin katılımına açık programın dili Türkçe’dir.
Özlem Gülin Dağoğlu doktorasını 2017’de Université de Montréal’de, “Mihri Rasim: L’ambition d’une Jeune-Turque peintre” [Mihri Rasim: Bir Jön Türk Ressamın İdeali] başlıklı doktora teziyle tamamladı. Mihri’nin hayatı üzerine yürüttüğü araştırmasına, 2018’de kazandığı Terra Foundation for American Art bursuyla devam ediyor.
Gizem Tongo doktorasını 2018’de University of Oxford’da, “Ottoman Painting and Painters during the First World War” [Birinci Dünya Savaşı Dönemi Osmanlı Resmi ve Ressamları] başlıklı teziyle tamamladı. 2017-2018’de, aynı üniversite bünyesindeki Khalili Research Centre’da doktora sonrası araştırmacı olarak bulundu. Hâlen, British Institute at Ankara’da doktora sonrası araştırmacı olarak çalışmalarını sürdürüyor.
Ahmet A. Ersoy Boğaziçi Üniversitesi Tarih Bölümü’nde öğretim üyesi. Architecture and the Late Ottoman Historical Imaginary: Reconfiguring the Architectural Past in a Modernizing Empire(Ashgate, 2015) kitabının yazarı Ersoy’un araştırmaları son dönem Osmanlı kültür tarihine yoğunlaşıyor.