Akdeniz bölgesinin yerlisi olan adaçayı odunsu, kokulu bir çalı. Gri yeşil küçük yaprakları kalın ve tüylü olur. Çok daha büyük yaprakları olan miskadaçayı farklı görünmekle birlikte benzer özelliklere sahip. Türkiye’de doğal şartlarda yetişen altmışı aşkın adaçayı mevcut. Bitkinin uçucu yağı parfüm ve aromaterapide kullanılır.
KULLANILAN KISIMLARI
Yaprak
- Yapraklar yazın çiçeklerin açmasından hemen önce ya da sonbaharda toplanır.
- Yapraklar gün ışığından uzak bir yerde üzerleri örtülerek kurutulur.
- Her iki adaçayı türü de aromatik bir yağ bırakır.
- Adaçayı, dekoksiyon, çay, tentür, sıvı ekstre yapımında kullanılır.
Bileşenleri
- Adaçayı dolaşımı düzenleyen antioksidan flavonoitler, kahve ve biberiye asidi gibi fenoller, antimikrobik ve antienflamatuar özelliklere sahip tanenler içerir.
- Adaçayı uçucu yağının başlıca bileşenleri tujon adlı bir madde ve terpenler, sineoller ve kâfurudur. Miskadaçayı yağı linalil asetat ve linalol içerir.
Tedavi Amaçlı Kullanımı
- Adaçayı terlemeyi bastırır ve bu yüzden gece terlemesi, sıcak basmaları ve benzeri menopoz belirtilerini hafifletmekte yararlı olur. Her iki türü de hazımsızlık ve şişkinlik gibi sindirim bozukluklarına karşı kullanılır. Son yıllarda farklı araştırma kurumlarında gerçekleştirilmiş denemeler, adaçayı yağının antispazmodik olduğunu göstermiştir. Bu nedenle adet sancılarının ve mide kramplarının tedavisinde yararlı olabilir. Miskadaçayının yağı bu amaçla masaj yağlarında kullanılır. Middlesex Üniversitesi ve Londra King’s College’de adaçayının alzheimer tedavisindeki yararları araştırılmaktadır.
- Taze bitkiden yapılmış bir çay harici olarak kullanıldığında, ağrı dindirici ve antiseptik özelliklere sahip bir ağız çalkalama suyu / gargaradır.
Fresh clary sage plant with bottles of essential oil in the background
Yetiştirilmesi
- Adaçayı aşı ya da tohum yöntemiyle kolaylıkla yetiştirilen bir bitkidir. Su tutmayan bol güneşli bir yerde dikilir.
Hazırlanması ve Dozu
Sindirim rahatsızlıkları, yorgunluk ve gece terlemeleri tedavisinde:
- ÇAY: Bir litre kaynar suya 20 gr kurutulmuş adaçayı ya da miskadaçayı yaprağı eklenir. 10 dk bekletilip süzülür. Günde 1-2 fincan içilir.
Ağrılı diş etleri ve boğaz tedavisinde:
- GARGARA: Kuvvetli bir çay hazırlanarak gerektiğinde kullanılır.
Uyarılar
- Adaçayı yapraklarının uzun süre kullanılması sakıncalıdır.
- Bitkinin uçucu yağı ağızdan kullanılmamalıdır.
- Çocuklara verilmemelidir.
- Hamile ya da emziren kadınlar kullanmamalıdır.
- Adaçayı hipoglesimi (kan şekeri düşüklüğü) tedavisini ve antikonvülsan (çırpınmaya karşı) tedavileri ters etkileyebilir.