Loy Krathong: Tayland’ın Büyüleyici Işık Festivali – Karaköy Mono

Loy Krathong, Tayland’da kutlanan festivallerin şüphesiz en etkileyicisi. Festival her yıl muson sezonunun sonunda, Tay Ay Takvimi’nin 12. ayında Dolunay’ın geceyi aydınlattığı geceye denk gelir. ‘Loy’ (ลอย) ‘yüzmek, yüzdürmek’ anlamına gelir, krathong (กระทง) ise bu özel gün için dekore edilmiş sepetlere verilen isimdir. Bu ışıltılı gecede, geçmiş sene içinde hissedilen hüzün, umutsuzluk, korku, kızgınlık gibi olumsuz duyguların, su üstüne bırakılan sepetlerle beraber akıp gittiğine, bu hislerden arınıldığına inanılır. Geçmiş geçmişte kalır, yeni bir yıla umutla girilir. Tayların çoğu, krathonglarını suya bıraktığında, dua ederek Hindu inanışındaki Su Tanrıçası Ganga ve Budist inanışındaki Su Tanrıçası Phra Mae’ye topraklarını besleyen yağmur için minnetlerini sunar. 



Festival tarihi, Tayland’ın batısında 1238-1438 tarihleri arasında hüküm süren Sukhotai Krallığı’na dayanır. King Rama IV’e göre 1863’te yazılmış bir metinde, Taylandlı Budist rahiplerin Siddhartha Gautama’ya şükranlarını sunmak için bu geleneği Hindu inanışından esinlenerek Tayland’da başlattığı belirtilir. Aynı zamanda bazı masal ve şiirlerde bu geleneği ilk başlatan kişinin Sukhothai Krallığı’nda yaşayan Nang Nopphamat isimli bir kadın olduğu, ilk krathong’un, suya Nopphamat tarafından bırakıldığına değinilir. Bazı kaynaklar da bu şiir ve masalların 19. yüzyılda yazıldığına ve Nang Nopphamat isimli bir kişinin yaşadığına dair hiçbir bulgu olmadığına değinir. Günümüze kadar gelen bu dini gelenek, zamanla güzellik yarışmaları, panayırlar ve konserler eklenerek festival haline getirilmiştir.

Tay kültürün büyük bir parçası, sevdikleriyle bir araya gelmek, beraber yemek yemek, müzik dinlemek ve dans etmek üzerine kurulmuştur. Gerek Budist inanışın, gerekse Tayland Krallığı’nın özel günleri olmak üzere, sene boyunca ülke çapında birçok kutlama yapılır.

Loy Krathong’un farkı ise, günümüzde tüm ülkeyi bir araya getiren en büyük festival olmasıdır. Festival öncesi tüm ülkede ağaçlar ve parklar süslenir, sokaklar ışıklandırılır, şehirler, kasabalar rengarenk ışıklara bezenir. Şehir, kasaba ve köylerde panayırlar, lunaparklar kurulur. Bu panayırlarda çesit çesit sokak yemekleri tezgahlarının yanısıra kıyafetten telefon kılıflarına, mutfak araç gereçlerinden arabaya kadar her şey kolaylıkla bulunabilir. Panayırlar 1 hafta boyunca hayatı renklendirir ve festival günü, tüm halk deniz, nehir, göl ve dere kenarlarında ışıklar içinde bir araya gelir. 

Krathongların satışı sokak tezgahlarında bu hafta boyunca yapılır, kimi tezgahlarda ise kendi krathong’unuzu kendiniz yapabilirsiniz.

Peki ya krathong neyden yapılır? 

  • Muz ağacı gövdesinden kesilmiş bir parça
  • Muz ağacı yaprakları
  • 1 adet mum
  • Üç adet tütsü
  • Çiçekler 

Mum, Buda’nın ışığını ve bilgeliği temsil eder. Üç tütsü ise Buda, Buda öğretileri Dharma ve Buda’ya inanan topluluk olan Sangha’yı temsil eder.

Festival günü Bangkok’ta bulunan Chao Praya Nehri üzerindeki 200’e yakın iskele, krathonglarını nehre bırakabilmeleri için halka açılır. Chao Praya Nehri çevresindeki havai fişek gösterileri, halka yeni yıl kutlamalarının heyecanını yaşatır. Kutlamalar, Kuzey Tayland’ın en büyük şehri olan Chiang Mai’de ise, tüm ülkeden farklı olarak bambaşka, mistik bir şekilde yapılır. Tapınaklarda rahipler dua ederken krathonglar suya bırakılır, aynı zamanda ışıltılı fenerler havaya salınır. Krathonglar gibi, bu kutlamada fenerler olumsuz duyguları alıp götüren araçlar olarak görülür ve eğer fener, gökyüzünde kaybolursa bu duygulardan arınıldığına inanılır. Akıllara kazınacak bu büyüleyici görüntü altında coşkulu halk bir olur, herkes birbirine güzel dileklerde bulunur. Festival Chiang Mai’de üç gün sürer.

Bu festival Myanmar’da Tazaungdaing Festivali, Sri Lanka’da Full Moon Poya Day, Çin’de ise Lantern Festival olarak kutlanmaktadır. Benzer kutlamalar Laos, Malezya gibi Asya ülkelerinde de görülmektedir.