1925’te Nobel Edebiyat Ödülü’nü, 1958’de Pygmalion adlı eseri için Oscar’ı kazanarak, bu iki ödülü de alan ilk ve tek insan olan İrlandalı yazar Bernard Shaw, altmıştan fazla piyesin yanı sıra romanlar, eleştiriler de yazmış mizah gücünü yaşamının sonuna kadar korumuştu.
Kimi insanlar vardır ki ciddi olacağım diye asık suratla yaşarlar. Gülmemenin, espri yapmamanın kendilerine ciddiyet kattığına ve bu şekilde sözlerinin daha muktedir olduğuna inanırlar. Bu düşünce en çok da okullarda ortaya çıkmaktadır. Öğretmenlerin sürekli güldüğü, eğlenirken ders anlatan kaç öğretmen vardır örneğin?
Her daim hayata gülerek bakabilen Shaw, Dublin’de 26 Temmuz 1856’da doğdu. Birbirlerine akraba oldukları bilinen ama bunun ötesine geçilmeyen evlerden birinde hayata başlamış, bu hayatın ilk yıllarında sadece düşlerinde gülümseyebilmişti. Evin üç çocuğunun en küçüğüydü. Annesiyle babası anlaşamıyordu ve bir zaman sonra annesi Elizabeth evden ayrılıp Londra’ya gitti.
Okul hayatında başarılı değildi. Gittiği okullardan memnun olmayan ve oradakileri de memnun edemeyen Bernard bir emlakçının yanında işe başladı. Fakat 1876 yılında kız kardeşlerinden Elinor ölünce annesinin yanına gitti.
Kendini hiçbir zaman İngiliz görmeyen Bernard burada üç yıl boyunca ‘’British Museum’’ da ailenin kendisine sağladığı haftalık bir pound harçlıkla okuma salonlarından çıkmadı. 1876’da The Hornet’de başlamıştı müzik eleştirmenliğine ve iki yıl sonra Toyluk isimli ilk kitabını yazmıştı. Annesinin şan dersleri ve müzik dolu bir ortamda yetişmenin getirdikleriyle dönemin en iyi müzik eleştirmeni olarak görülüyor, eleştirilerinde zekasının da izleri belli oluyordu.
1884, Bernard için önemli bir yıl oldu. O sene orta sınıf aydınları olarak adlandırılan bir grubun kurduğu Fabian Derneği’ne girdi. Bu dernek Bernard’ın siyasal kimliğini bulmasında büyük bir rol oynayacaktı. Fabianlar sosyalist bir dernek olmakla birlikte Marksizm devrimini reddedip yerine evrimi öneriyorlardı.
1891 yılında İbsen’ciliğin Özü adlı eseri yayımlandı. Dul Erkeklerin Evleri isimli tiyatro oyunu da aynı yıl bitti. Bu oyun İbsenci bir biçimde, Londra’nın kenar mahallelerinde yoksullara ev kiralayanların acımasızlığını ortaya çıkarıyordu.
Chumly isimli bir kadın sosyalizm üzerine anlaşılır bilgiler isteyen bir mektup yolladı 1924 yılında. Bernard’ın bu mektuba cevabı üç sene sonra iki bin sözcükten oluşan Akıllı Kadının Kapitalizm ve Sosyalizm Rehberi olacaktı. Bu cevabı yazarken, 1925 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’nü de alacaktı. Bernard 1938 yılında uyarlanan Pygmalion filmiyle de Oscar ödülünü kazanacaktı.
Einstein, Shaw için ‘’özgürleşme yolunda bizi, başka hiçbir çağdaşımızın yapamadığı düzeyde etkileyebildi ve yaşamın ağırlığını büyük ölçüde üstümüzden kaldırdı,’’ diyecekti.
Hazırlayan: Ömer YÜCEDAL